ایمان و انفاق (قرآن)از اثرات و جلوه‌های ایمان به خدا انفاق خالصانه می‌باشد. ۱ - نقش ایمان در انفاقایمان به خدا، در انفاق خالصانه نقش بسزایی دارد: «وماذا علیهم لو ءامنوا بالله والیوم الاخر وانفقوا مما رزقهم الله...؛ چه می‌شد اگر آنها به خدا و روز بازپسین ایمان می‌آوردند، و از آنچه خدا به آنان روزی داده، (در راه او) انفاق می‌کردند؟! ...» «ومن الاعراب من یؤمن بالله والیوم الاخر ویتخذ ما ینفق قربـت عندالله...؛ گروهی (دیگر) از عربهای بادیه‌نشین، به خدا و روز رستاخیز ایمان دارند؛ و آنچه را انفاق می‌کنند، مایه تقرب به خدا ...!» ۲ - انفاق اثر ایمان واقعیو ما ذا علیهم لو ءامنوا...، این جمله استفهامی برای تأسف و یا تعجب است، و این آیه بما می‌فهماند خودداری کردن از انفاق در راه خدا ناشی از نداشتن ایمان به خدا و روز جزا است، و اگر انسان فکر می‌کند چنین ایمانی دارد، اشتباه کرده، ایمانش واقعی نیست، صرفا پوسته‌ای ظاهری است. و ماذا علیهم: چه بود بر آنها اگر به خدا و روز واپسین ایمان آورده، از روزی خدا انفاق کرده بودند؟! لو آمنوا بالله و الیوم الآخر و انفقوا مما رزقهم الله: بدین ترتیب خداوند عذر کفار را در سرپیچی از ایمان، بی اساس نشان می‌دهد و سخن کسانی که می‌گویند قدرت بر ایمان ندارند باطل می‌سازد، زیرا به شخص قادر نمی‌گویند: اگر این کار را می‌کردی چه می‌شد؟! مثلا به آدم کوتاه قد نمی‌گویند: اگر بلند قد شده بودی چه می‌شد؟! و به کور نمی‌گویند: اگر روشن شده بودی چه می‌شد؟! برخی گفته‌اند: یعنی چه می‌شد اگر انفاق خود را با ایمان به خدا هماهنگ می‌کردند تا انفاق بحالشان مفید واقع می‌شد. ۳ - ویژگی مؤمنان بادیهنشیناین آیه به مؤمنان بااخلاص بادیه نشین اشاره کرده می‌گوید: گروهی از این عربهای بادیه نشین کسانی هستند که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند (و من الاعراب من یؤمن بالله و الیوم الآخر). به همین دلیل هیچگاه انفاق در راه خدا را غرامت و زیان، نمی‌دانند، بلکه با توجه به پاداش‌های وسیع الهی در این جهان و سرای دیگر، این کار را وسیله نزدیکی به خدا و مایه توجه و دعای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) که افتخار و برکت بزرگی است می‌دانند (و یتخذ ما ینفق قربات عند الله و صلوات الرسول). در اینجا خداوند این طرز فکر آنها را با تاکید فراوان تصدیق می‌کند و می‌گوید: آگاه باشید که این انفاق‌ها به طور قطع مایه تقرب آنها در پیشگاه خداوند است (الا انها قربة لهم). و به همین دلیل خدا آنان را به زودی در رحمت خود فرو می‌برد (سیدخلهم الله فی رحمته). و اگر لغزش‌هایی از آنها سرزده باشد به خاطر ایمان و اعمال پاکشان آنها را می‌بخشد زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است (ان الله غفور رحیم). تاکیدهای پی در پی‌ای که در این آیه دیده می‌شود راستی جالب است، کلمه (الا) و (ان) که هر دو برای بیان تاکید می‌باشد، و سپس جمله: سیدخلهم الله فی رحمته مخصوصا با توجه به (فی) که ورود و غوطه‌ور شدن در رحمت الهی را می‌رساند، و بعدا جمله آخر که با (ان) شروع شده، و دو صفت از صفات مهر آمیز خدا (غفور و رحیم) را ذکر می‌کند، همه بیان کننده نهایت لطف و رحمت خدا درباره این گروه است، شاید به این جهت که این گروه با محروم بودن از تعلیم و تربیت، و عدم دسترسی کافی به آیات الهی و سخنان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) باز از جان و دل اسلام را پذیرا شده‌اند و با نداشتن امکانات مالی (که وضع بادیه نشینان ایجاب می‌کند) از انفاق در راه خدا خودداری نمی‌کنند بنابراین شایسته هرگونه تقدیر و تشویق‌اند بیش از آنچه شهرنشینان متمکن شایستگی دارند. ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۲، ص۳۳۲، برگرفته از مقاله «انفاق». |